Het is 1 december en vanaf vandaag zijn de nieuwe regels inzake onrechtmatige bedingen in B2B relaties van kracht. Niet alleen voert de wet een algemene regel in die onrechtmatige bedingen verbiedt, ze voert ook een zwarte lijst in van bedingen die altijd onrechtmatig zijn en een grijze lijst van bedingen die vermoed worden onrechtmatig te zijn. (Voor een bespreking van de gehele B2B wet, lees ook onze blog: “Einde der contractvrijheid”.)
Paniek?!
Elk onrechtmatig beding is verboden en nietig. Wanneer een beding nietig wordt verklaard, is het gevolg dat het uit het contract verdwijnt. De rechter zal een onrechtmatig beding dan ook niet mogen reduceren tot wat wettelijk aanvaardbaar is. Hij moet het onherroepelijk schrappen. Zo kan je plots komen bloot te staan aan heel wat ongewilde risico’s.
Alle overeenkomsten die tot en met 30 november gesloten zijn vallen niet onder deze nieuwe regels. Jouw oude overeenkomsten kunnen dus simpelweg blijven voortbestaan zonder problemen. Elke overeenkomst die je vanaf 1 december sluit valt dan weer wel onder deze regelgeving. Je doet er dus goed aan om jouw standaard templates nog eens te laten nakijken op onrechtmatige bedingen!
Blacklisted
De volgende bedingen zijn vanaf vandaag altijd onrechtmatig:
- Een beding waarbij de ene partij zich onherroepelijk verbindt, terwijl de ander er vrij voor kan kiezen of zij presteert of niet. (De zogenaamde zuiver potestatieve voorwaarde.)
- Een beding dat het recht geeft aan één partij om een ander beding te interpreteren. (Een beslissingsbevoegdheid aan één partij geven kan voor alle duidelijkheid wel nog.)
- Eén van de partijen verbieden om verhaal te halen in geval van betwisting.
- Onweerlegbare kennisname- of aanvaardingsbedingen wanneer de andere partij niet redelijkerwijs in staat was om ook effectief kennis te nemen vóór het sluiten van de overeenkomst.
Greylisted
De grijze lijst bevat bedingen die vermoed worden onrechtmatig te zijn. Je bent met andere woorden niet verboden om ze op te nemen in het contract, maar je zal dan wel het tegenbewijs moeten leveren dat het beding in de context van het contract niet onrechtmatig is.
- Het recht voorzien om de prijs, een kenmerk of een voorwaarde van de overeenkomst eenzijdig aan te passen zonder geldige reden.
- Stilzwijgende verlenging zonder opgave van een redelijke opzegtermijn. (Hier is het “vermoeden” belangrijk. Afhankelijk van het voorwerp van het contract zal een langer termijn vaak wel redelijk zijn.)
- Geen opzegtermijn voorzien. Dit geldt ook voor contracten van bepaalde duur!
- Zonder tegenprestatie een risico verschuiven naar de andere partij.
- Wettelijke rechten uitsluiten of beperken in het geval van wanprestatie of slechte uitvoering.
- Exoneratie voor opzet of grove fout of voor het niet-uitvoeren van essentiële verbintenissen, i.e. waar het contract om draait.
- Bewijsmiddelen uitsluiten. (Wel kan je een hiërarchie van bewijsmiddelen invoeren, een beding dat een geschrift laat voorgaan op mondelinge afspraken blijft geldig.)
- Kennelijk onevenredige schadebedingen. Onzes inziens gaat dit over zowel schadebedingen die belachelijk hoog liggen als schadebedingen die belachelijk laag zijn. (Wanneer men de werkelijke schade kan bewijzen, zal een té laag schadebeding dan weer geen probleem vormen.)
Het zal afwachten worden hoe streng de rechtspraak zich hier zal opstellen. Het is nog niet duidelijk hoe zwaar de bewijslast zal zijn om het vermoeden van onrechtmatigheid te weerleggen. Daarom raden we ook aan om dergelijke bedingen waar mogelijk te vermijden.
Catch-all
Elk beding dat een “kennelijk onevenwicht schept tussen de rechten en plichten van de partijen” is onrechtmatig. Kom je een beding tegen dat niet in bovenstaande lijsten staat, kan je het dus alsnog op basis van de algemene regel proberen aanvallen. Een combinatie van op zichzelf aanvaardbare bedingen kan dus een onaanvaardbare situatie doen ontstaan. De rechter zal bij de beoordeling hier het volledige plaatje moeten bekijken. Hierbij zal hij niet enkel naar het volledige contract, maar ook naar de wisselwerking met andere contracten tussen de partijen moeten kijken.
Ook zullen bedingen die onduidelijk of onbegrijpelijk zijn in elk geval onrechtmatig zijn.
Maar niet de essentie…
Waar een rechter zich niet over moet uitspreken is de vraag of een contract “eerlijk” is. Over de prijs en de tegenprestatie moet men achteraf niet komen klagen. Het eigenlijke voorwerp van de overeenkomst valt buiten de beoordelingsmarge van de rechter. Je blijft met andere woorden zelf verantwoordelijk voor het sluiten van een “slechte deal”. De enige uitzondering is wanneer het beding dat de prijs, tegenprestatie of het voorwerp van de overeenkomst bepaalt onduidelijk of onbegrijpelijk is. In dit geval kan de rechter wel ingrijpen.
Conclusie
Het is hoog tijd om de oude templates nog eens af te stoffen. De nieuwe regels kunnen leiden tot alles van ongemakken tot regelrechte rampen. Weet je niet zeker of jouw contracten wel nog uitvoerbaar zijn, of twijfel je over de rechtmatigheid van één van jouw standaardbedingen, aarzel dan niet om jouw contracten eens te onderwerpen aan een review.
Heb je nog vragen over de nieuwe regels inzake B2B contracten of wil je jouw templates laten controleren op onrechtmatige bedingen? Aarzel dan niet om ons te contacteren!
